Sağlıklı Çocuklarda Büyüme Hormonu Tedavisi Boyu Uzatır Mı?
Büyüme hormonu tedavisi, doğru tanı almış çocuklarda boy uzamasını artıran etkili bir tedavi yöntemidir. Özellikle büyüme hormonu eksikliği olan çocuklarda, büyüme hormonu tedavisine erken başlanırsa, büyüme hızı dramatik şekilde artar. Bu sayede çocuklar, genetik potansiyellerine uygun bir boya ulaşma şansı elde eder. Turner Sendromu, küçük doğan bebekler (SGA) ve Prader-Willi Sendromu gibi bazı özel durumlarda da, büyüme hormonu tedavisi etkin şekilde kullanılmaktadır.
Büyüme Hormonu Tedavisi Boy Uzamasını Nasıl Etkiler?
Büyüme hormonu ile tedavi edilen çocuklarda yıllık boy artışı belirgin şekilde artabilir. Erişkin boy, hedefi çoğu zaman yakalanabilir ya da ona yaklaşılabilir. Büyüme hormonu ile tedavi süresince düzenli takip, doz ayarlamaları ve büyüme eğrisi izlemeleri büyük önem taşır. Uygun dozda, düzenli ve sabırlı bir tedavi ile sonuçlar genellikle yüz güldürücüdür. Doğru çocuğa ve doğru zamanda başlanmış büyüme hormonu tedavisi, çocuğun hem fiziksel gelişimine hem de psikolojik iyi oluşuna büyük katkı sağlar.
Büyüme Hormonu Tedavisinin Başarısını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Büyüme hormonu tedavisi, tüm çocuklara aynı derecede boy katkısı sağlamaz. Büyüme hormon tedavisinin boy uzamasına katkısı, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir:
Büyüme hormonu tedavisine başlama yaşı (erken yaşta başlamak daha etkilidir)
Büyüme hormonu tedavisinin süresi
Büyüme hormonunun dozu
Büyüme hormonu tedavisine hastanın ve ailesinin uyumu
Genetik potansiyel (anne-baba boyu)
Eşlik eden hastalıklar
Sağlıklı Çocuklarda Büyüme Hormonu Tedavisi Boy Uzamasını Sağlar mı?
"Büyüme hormonu eksik olmayan sağlıklı bir çocukta boy uzayabilir mi?" sorusu ebeveynler tarafından sıkça sorulmaktadır. Büyüme hormonu düzeyleri normal olan sağlıklı bir çocuğa, büyüme hormonu verilmesi yalnızca özel tıbbi durumlarda (örneğin Turner Sendromu, Prader-Willi Sendromu ve küçük doğan bebekler gibi) yapılmalıdır. Keyfi olarak "boyu biraz daha uzasın" diye büyüme hormonunun kullanılması uygun değildir. Diğer taraftan büyüme hormonu eksikliği olmayan bir çocukta büyüme hormonu tedavisi esnasında boy kazanımı, kişisel özelliklere bağlı olarak çok fazla değildir.
Sağlıklı Çocuklarda Büyüme Hormonu Tedavisi ile Boy Ne Kadar Uzar?
Büyüme hormonu eksikliği olmayan sağlıklı çocuklara büyüme hormonu tedavisi yapıldığında, genellikle yılda 0,5 - 2 cm civarında uzama katkısı sağladığı saptanmıştır. Yapılan bazı çalışmalarda büyüme hormonu eksik olmayan ama boyu ailesine göre “kısa kalabileceği düşünülen” sağlıklı çocuklara büyüme hormonu verildiğinde ortalama boy kazanımı, 2 - 3 cm (nadiren 5 cm) olduğu saptanmıştır. Ancak boy kazanımı, büyüme hormonu eksikliği olan çocuklarda görülen dramatik artışlara kıyasla oldukça sınırlıdır. Büyüme hormonu sağlıklı çocuklarda mucizevi bir uzama sağlamaz; tedavinin etkisi santimetre düzeyindedir, ani ve büyük boy artışları (örneğin 10 cm) beklenmemelidir.
Sağlıklı Çocuklarda Büyüme Hormonu Tedavisi Neden Sınırlı Boy Uzaması Sağlar?
Büyüme hormonu eksik olmayan sağlıklı çocuklarda büyüme hormon tedavisinin boy uzamasına sınırlı katkı sağlamasının nedenleri:
Sağlıklı çocuklarda zaten yeterli miktarda büyüme hormonu üretilmektedir
Vücutta yeterli üretilen büyüme hormonu, maksimum ve sağlıklı büyümeyi zaten sağlar.
Dışarıdan verilen büyüme hormonu, boy uzamasını fizyolojik sınırların üzerine çıkaramaz.
Sağlıklı Çocuklarda Büyüme Hormonu Tedavisinin Riskleri Nelerdir?
Uygun tanı ve dozla kullanılırsa büyüme hormonu tedavisi güvenlidir. Diğer taraftan büyüme hormonu sonuçta bir ilaçtır ve sağlıklı çocuklarda sadece "biraz daha uzun olsun" diye kullanılması çok uygun değildir. Sağlıklı çocuklarda büyüme hormonu kullanımı ile ilgili olarak:
Çok maliyetli olması
Günlük veya haftalık enjeksiyon gerektirmesi
Nadir de olsa yan etkilerinin söz konusu olması
Boy kazanımının az olması nedeniyle dikkatli olunmalıdır.
Büyüme Hormonu Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?
Büyüme hormonu tedavisi genel olarak güvenli kabul edilse de, özellikle sağlıklı çocuklarda tıbbi gereklilik olmadan kullanıldığında bazı istenmeyen yan etkiler ortaya çıkabilir. Bu yan etkiler genellikle hafif düzeydedir ancak dikkatle izlenmelidir. En sık görülen yan etkiler:
Enjeksiyon bölgesinde ağrı veya kızarıklık: Büyüme hormonu enjeksiyon uygulama yerinde lokal reaksiyonlar olabilir.
Baş ağrısı: Büyüme hormonu tedavisi, kafa içi basıncını artırabileceği için bazı çocuklarda baş ağrısına yol açabilir. Bu durum genellikle dozun azaltılmasıyla düzelir.
Eklemlerde ağrı ve kas ağrısı: Hızlı büyümeye bağlı olarak diz, kalça veya sırt bölgesinde ağrılar görülebilir.
Ödem (su tutulumuna bağlı şişlik): Özellikle ellerde ve ayaklarda hafif şişlik olabilir. Genellikle geçicidir.
İnsülin direncinde artış: Uzun süreli büyüme hormonu kullanımında, nadiren glukoz metabolizmasında bozulma görülebilir. Bu nedenle kan şekeri düzenli izlenmelidir.
Tiroit hormonlarında dengesizlik: Bazı çocuklarda tiroit hormonları bozulabilir, bu yüzden tiroit fonksiyon testleri izlenmelidir.
Skolyoz (omurga eğriliği) ilerlemesi: Hızlı boy uzaması esnasında, mevcut skolyoz ilerleyebilir. Bu nedenle, büyüme hormonu tedavisi başlanmadan önce ve tedavi esnasında düzenli olarak ortopedik değerlendirme gereklidir.
Uyku sorunları veya huzursuzluk: Nadir olarak bazı çocuklarda davranışsal değişiklikler ya da uyku bozuklukları gözlemlenebilir.
Unutulmaması gereken nokta, büyüme hormonu tedavisi tıbbi gereklilik olmadığında kullanılırsa, hem etkisi az olur hem de yan etki riskleri söz konusudur. Bu nedenle sağlıklı çocuklarda büyüme hormonu kullanımı mutlaka çocuk endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirilmeli ve takip edilmelidir.
Özetle:
Büyüme hormonu tedavisi, büyüme hormonu eksikliği olan veya özel tıbbi durumlarda (örneğin Turner Sendromu, Prader-Willi Sendromu ve küçük doğan bebekler gibi) boy uzamasına ciddi katkı sağlar.
Sağlıklı çocuklarda büyüme hormonu tedavisi, yılda sadece 0,5 - 2 cm uzama sağlar.
Sağlıklı çocuklarda büyüme hormonu tedavisiyle boy, toplam 3-5 cm kadar uzayabilir.
Bu nedenle tıbbi bir gereklilik olmadan büyüme hormonu kullanılması uygun değildir.
Ankara’da Deneyimli Bir Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Olarak Yanınızdayız…
Ankara’da hizmet veren bir çocuk endokrinoloji uzmanı olarak, çocuğunuzun boy gelişimini bilimsel yöntemlerle değerlendirmek, gerekiyorsa ileri testler yapmak ve doğru çözümler sunmak için buradayız.
Bir adım atın, çocuğunuzun hayatı değişsin.
Çünkü her çocuk, potansiyelini gerçekleştirmeyi hak eder.
