Erken Adet Görmenin Neden Olabileceği Problemler
Genç kızlar için ilk adet, ergenlik gelişiminin en önemli dönüm noktasıdır ve üreme kapasitesinin başlangıcına işaret etmektedir. İlk adet, çocukluktan genç erişkinliğe sağlıklı geçişinin önemli bir göstergesidir. İlk adet görme yaşı, genetik, coğrafik, etnik, sosyoekonomik ve beslenme durumlarında değişebilir. Genellikle gelişmiş ülkelerde, ilk adet görme kızlarda 10 ile 16 yaşları arasında olmaktadır.
Geçtiğimiz yüzyılda, özellikle sanayileşmiş ülkelerde ilk adet görme yaşı düşme eğilimi göstermiştir. 1840 yılında ortalama ilk adet görme yaşı 16,5 iken şimdi 13 yaş civarında görülmektedir. İlk adet görme yaşındaki düşüşün nedeni tam olarak bilinmese de beslenme, sağlık ve çevre koşullarındaki iyileşmenin bir yansıması olduğunu düşünülmektedir. Ancak küçük yaşlarda adet görmek, birçok sağlık probleminin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Erken Ergenliğin Sebep Olacağı Problemler Nelerdir?
Erişkin Boyu Kısa Kalabilir
İlk adet yaşı erken olursa, büyüme kıkırdaklarının erken kapanmasına ve erişkin boyunun kısa olmasına neden olabilir. Çalışmalarda adet görme yaşının erkene kaydığı her 1 yıl için, erişkin boyunun ortalama 0,35-0,76 cm daha kısa olacağını ortaya koymaktadır. Diğer taraftan ilk adet yaşı erken olan kızların yaklaşık %10’unun boyu, 153 cm altında olmaktadır.
Psikososyal Problemler Ortaya Çıkabilir
Erken ergenliğe giren ve ilk adet yaşı erken olan kızlarda psikososyal problemler daha sık görülmektedir. Başlıca kaygı, depresyon, yeme bozuklukları, kendini beğenmeme, özgüveninin azalması ve cinsellik konularında kaygılar sık görülmektedir.
Davranış Problemleri Görülür
İlk adet yaşı erken olan kızlar daha karamsar ve sinirli olup, daha agresif davranışlar gösterebilmektedirler. Ayrıca sigara ve alkol kullanma gibi kötü alışkanlıklara sahip olma olasılıkları daha yüksektir.
Adet Problemleri Görülebilir
Adet düzensizliği, sık adet olma vs gibi adet problemleri görülebilir.
Obezite Riski Yüksektir
İlk adet yaşı erken olan kızların, ileriki yaşlarında kilolu olması olasılığı yüksektir. Örneğin 12 yaşından adet gören kızların, erişkin olunca obez olma riski yaklaşık 2 kat fazladır. Diğer taraftan obez kız çocuklarının, erken adet görme ve erişkin yaşlarda obez olma riski de fazladır.
İnsülin Direnci Gelişimine Neden Olabilir
İnsülin direnci, genellikle obezite ile birlikte olup, erken ergenlik gelişiminde de aracı bir rolde oynadığı düşünülmektedir. Erken adet görmek, ileriki yaşlarda insülin direnci gelişme riskini 3 kat arttırır. Diğer taraftan insülin direnci, Metabolik Sendrom ve Kalp-Damar Hastalıkları gelişme riskini arttırır.
Metabolik Sendrom İle İlişkilidir
Metabolik Sendrom, obezite, kan basıncı yüksekliği, kan şekeri ve lipit problemleri ile giden tehlikeli bir tablodur. Bu tabloya sahip çocukların ileriki yaşamda kalp krizi, felç ve şeker hastalığı gelişme riski yüksektir. İlk adet yaşı erken olan kızlarda, 20-30 yaşlarında obezite, kan şekeri yüksekliği ve tansiyon problemlerinin fazla olduğu görülmüştür. Bu nedenlerden dolayı erken yaşta adet görmek, erişkin yaşamda Metabolik Sendrom gelişmesi ile ilişkili olabilir.
Karaciğer Yağlanması Önemlidir
İlk adet yaşı erken olan kızlarda , karaciğer yağlanması ile ilişkili bulunmuştur. Erken adet gördüğü her 1 yıl için karaciğer yağlanması riskini %10 artmaktadır.
Tip 2 Diyabet Gelişimine Neden Olabilir
İlk adet yaşı erken olan kızlarda , Tip 2 Diyabet gelişme riskinin 2-3 kat arttığı gösterilmiştir.
Kalp-Damar Hastalıkları Gelişebilir
Kalp-Damar Hastalıkları, dünya çapında bir numaralı ölüm nedenidir. Birçok çalışmada, erken adet görme ile Kalp-Damar Hastalıkları arasında ters bir ilişki olduğunu göstermiştir. İlk adet yaşı ne kadar düşük ise, Kalp-Damar Hastalıkları gelişme riskinin o derecede yüksek olduğu saptanmıştır. Kalp-Damar Hastalıkları gelişme riski, 13 yaşında adeti başlayan kızlarda en düşük iken, 10 yaşında başlayanlarda en yüksek bulunmuştur. Diğer taraftan, adet görme yaşının erkene kaydığı her 1 yıl için, ölüm olasılığı %3 artmaktadır.
Kanser Gelişme Riskinde Artışa Neden Olabilir
Erken yaşta adet görme ile Meme Kanseri gelişmesi arasında bir ilişki saptanmıştır. Adet görme yaşının erkene kaydığı her 1 yıl için, Meme Kanseri gelişme riskinin %5 arttığı saptanmıştır. Küçük yaşta adet görenlere göre, geç adet görenlerde Endometriyum Kanseri gelişme riskinin %32 daha düşük olduğu görülmüştür.
Sonuç olarak, erken ve yaşıtlarından önce adet gören kızlarda, çok çeşitli sağlık problemlerinin ortaya çıkma riski vardır. İleriki yaşamda ortaya çıkabilecek bu problemler, kız çocuğunun erişkin yaşamını olumsuz etkileyebilir ve geç kalmak geri dönüşümsüz problemlere neden olabilir. Bu nedenle memesi büyümeye başlayan ve ergenliğe giren her kız çocuğu erken adet görme olasılığı nedeniyle kontrol edilmelidir.
Ankara Çocuk Endokrinoloji Uzmanı olarak size ve çocuklarınıza yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.
