Çocuklarda Büyüme Hormonu Tedavisi Kansere Neden Olur mu?
Ailelerin En Çok Merak Ettiği Sorunun Bilimsel, Ama Korkutmadan Anlatılan Cevabı…
Her anne-babanın ortak bir korkusu var:
“Büyüme hormonu tedavisi kansere yol açar mı?”
Bu soru çok haklı… Çünkü Büyüme hormonu tedavisi genellikle kısa boy, Turner sendromu, Küçük Doğan Bebekler, Noonan sendromu, Prader-Willi sendromu, kronik böbrek hastalığı veya gerçek büyüme hormonu eksikliği gibi ciddi durumlarda kullanılıyor.
Yani aile, çocuğuyla ilgili önemli bir karar verirken doğal olarak en ufak bir riski bile bilmek istiyor.
Bilim Ne Diyor:
Kısa ve Net: Sağlıklı Çocuklarda Büyüme Hormonu Kansere Neden Olmaz.
Son 40 yılda milyonlarca çocuk büyüme hormonu tedavisi aldı ve bugüne kadar yapılan tüm büyük çalışmalar:
***Sağlıklı çocuklarda büyüme hormonu tedavisi “yeni kanser gelişimine” neden olmaz.
***Kanser riski, toplumdan farklı değildir.
***2012’de 15.000’den fazla çocuğu kapsayan meta-analiz: “Büyüme hormonu tedavisi alan çocukların kanser görülme oranı toplumla aynıdır.”
Yani… Kısa boylu diye tedavi alan sağlıklı bir çocukta büyüme hormonu tedavisi kansere yol açmaz.
Büyüme Hormonu Tedavisi Neden Korkutucu?
Çünkü bazı çocuklar zaten kanser tedavisi görmüş oluyor. Bazıları radyoterapi almış oluyor. Bazıları tümör nedeniyle ameliyat geçiriyor. Bu çocuklarda zaten başka bir tümör gelişme riski toplumdan yüksek.
Ve araştırmalar gösterdi ki:
Bu yüksek riskli grupta, büyüme hormonu tedavisi sonrası ikinci tümör riski biraz artabiliyor (özellikle meningioma gibi beyin zarından kaynaklanan iyi huylu tümörler).
Ama çok önemli bir detay var: Kanser riskindeki bu artış büyüme hormonu tedavisi yüzünden değil, çocuğun zaten yüksek riskli olması nedeniyle ortaya çıkıyor.
Sayısal Gerçekler:
---Çocukluk çağı kanseri geçiren bir çocukta ikinci tümör riski zaten %3-10’dur.
---Büyüme hormonu kullanan yüksek riskli çocuklarda bu oran 1,5-2 kat artabilir.
---Bu artış en çok radyoterapi almış çocuklarda izlenir.
Bu nedenle önceden kanser tedavisi gören çocuklarda büyüme hormonu kararı çok titiz verilir.
Kanser Geçiren Bir Çocuğa Büyüme Hormonu Verilebilir mi?
Bu çok tartışılan konudur ama genel ilke çok basit:
***Aktif tümör varken asla büyüme hormonu verilmez.
***Kanser tedavisi bittikten sonra genellikle 12-24 ay beklenir, nüks olmadığı kesinleşirse büyüme hormonu tedavisi başlanabilir.
***Bu karar çocuk onkoloji ve çocuk endokrinoloji ekipleri birlikte vermelidir.
Hangi Kanserler Sonrası Büyüme Hormonu Tedavisi Güvenle Uygulanabilir?
---Beyin tümörleri (kraniyofaringiom, germinom, astrositom…)
---Lösemi (ALL, AML)
---Lenfomalar
---Bazı solid tümörler (Wilms tümörü, nöroblastom…)
Dikkat Gerektiren Özel Durumlar:
---Radyoterapi öyküsü: İkinci tümör riski (özellikle meningioma) daha yüksektir. Yakın takip şart.
---Genetik kanser yatkınlığı (Li-Fraumeni vb.): Bu çocuklara büyüme hormonu önerilmez.
Aileler İçin En Önemli Sonuç:
Sağlıklı çocuklarda büyüme hormonu tedavisi kansere neden olmaz. Ama tedavi yine de hafife alınmamalıdır:
***Uygun doz kullanılmalı
***IGF-1 düzeyleri düzenli takip edilmeli
***Büyüme süreci yakın izlenmeli
***Gerektiğinde görüntüleme ile kontrol yapılmalı
Büyüme hormonu Tedavisinin Olumlu Etkileri Nelerdir?
***Boy uzaması hızlanır
***Büyüme potansiyeli açığa çıkar
***Öz güven ve sosyal uyum artar
***Yaşam kalitesi belirgin şekilde iyileşir
***Küçük Doğan Çocuklar, Turner, Noonan, PWS gibi durumlarda büyüme normalleşir
***Böbrek yetmezliği olan çocuklarda boy kaybı önlenir
Yani büyüme hormonu tedavisi doğru çocuğa, doğru zamanda, doğru şekilde uygulanırsa hayatı değiştirebilir.
Son Söz:
Endişelenmekte çok haklısınız… Ama bilin ki bilim yanınızda.
Evet, bazı aileler internette okudukları bilgilerle ürküyor.
Evet, “hormon” kelimesi her zaman korku yaratıyor.
Ama büyüme hormonu tedavisi, çocuk endokrinolojinin en güçlü, en güvenli ve en kontrollü tedavilerinden biridir.
***Sağlıklı çocuklarda kansere neden olmaz.
***Birçok çocuğun kaderini değiştiren, uzun yıllardır güvenle kullanılan bir tedavidir.
***Yüksek riskli gruplarda ise dikkatli değerlendirme ve yakın takip ile güvenle uygulanabilir.
Aile olarak bilmeniz gereken en önemli konu:
Bu tedavinin amacı, çocuğunuzun kaybettiği büyüme fırsatlarını geri vermektir.
Ve doğru ellerde, doğru koşullarda büyüme hormonu tedavisi hem güvenli hem de etkilidir.
Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Doç. Dr. Ediz Yeşilkaya ile Bilimsel ve Güvenli Büyüme Takibi
***Büyüme hormonu tedavisiyle ilgili korkular varken, ailelerin en çok ihtiyacı kanıta dayalı, güven veren bir yaklaşım…
***Ankara’da çocuk endokrinoloji uzmanı olarak her çocuğun büyüme sürecini bilimsel verilerle yönetiyoruz.
✔ Detaylı büyüme değerlendirmesi
✔ Gelişmiş laboratuvar testleri
✔ Kemik yaşı analizi
✔ Kişiye özel büyüme hormonu tedavi planları
✔ Düzenli IGF-1 kontrolü ve yakın izlem
Büyüme hormonu sağlıklı çocuklarda kansere yol açmaz.
Ancak bunun güvenli olması için tedavi mutlaka doğru çocukta, doğru zamanda ve doğru dozla uygulanmalıdır.
Her çocuk büyüme hakkını sonuna kadar kullanmalıdır.
Ve doğru takip, çoğu zaman çocuğun geleceğini değiştirir.
