Küçük Doğan Çocuğunuzun Uzun Boylu Olmasını İster misiniz?
Cevap: Zamanında Fark Etmekte Gizli…
Ailelerin Geç Kalınca Pişman Olduğu Gerçekler:
Türkiye’de her yıl binlerce bebek, beklenenden daha küçük yani SGA (Small for Gestational Age) olarak dünyaya geliyor.
Ve ne yazık ki birçok aile hâlâ aynı yanılgıya düşüyor:
“Nasıl olsa yakalar…”
Bu ay kliniğimize gelen 14 yaşındaki kız çocuğu, bunun en acı örneklerinden biriydi.
7 aylık doğmuş ve sadece 1300 gramdı.
Aile yıllarca “sonra büyür” diye beklemişti.
Ama bugün boyu 145 cm…
Ve artık büyüme plakları kapandığı için yapılabilecek hiçbir şey yok.
Bu tablo, sanılandan çok daha yaygın.
Küçük doğan (SGA) her çocuk, yaşıtlarını yakalayamaz… %10-15 kalıcı olarak kısa kalıyor:
Bilim çok net diyor ki:
***Küçük doğan (SGA) bebeklerin %85-90’ı ilk 2 yaşta yaşıtlarını yakalar.
***Ama %10-15’lik bir grup, hiçbir zaman yakalayamaz ve bu çocukların erişkin boyu kısa kalır.
En yüksek riskli grup ise:
---1500 gramın altında doğanlar
---Hem prematüre hem küçük doğanlar (SGA)
Bu ay gördüğümüz 1300 g doğan kız çocuğu tam olarak bu grubun içindeydi.
Yavaş büyümede “bekleyelim” demek büyüme plaklarını kapatır:
Ailelerin sık düştüğü tuzak:
“Zaten küçük doğdu, biraz geç büyür.”
Oysa küçük doğan (SGA) çocuklarda;
***2 yaşı geçtiği halde yakalamadıysa,
***Büyüme hızı düşükse,
***Boy persentili düşmeye devam ediyorsa,
Vakit kaybetmeden çocuk endokrin değerlendirmesi gerekir.
Çünkü geciken her yıl, kapanan bir fırsat penceresidir.
Erken başlanan büyüme hormonu tedavisi: +7-12 cm kazandırabilir:
Ailelerin en çok şaşırdığı gerçek:
***Büyüme hormonu tedavisi çok pahalı bir tedavi olmasına (yıllık 5-10 bin dolar) rağmen küçük doğan (SGA) çocuklarda, ülkemizde SGK tarafından büyüme hormonu tedavisi tamamen ücretsiz karşılanmaktadır.
Ve etkisi:
***Ortalama 7-10 cm ek boy kazançı
***Doğru yaş ve dozla +12 cm’e kadar
***Erken başlamak boy uzaması başarı şansını arttırıyor
***Çok düşük doğum ağırlığı olanlarda yanıt daha güçlü
Büyüme hormonu tedavisi güvenli midir?
Bilimsel olarak evet. Hem güvenli hem etkilidir.
Büyüme hormonu tedavisi 40 yılı aşkın süredir tüm dünyada, büyüme hormon eksikliği ve diğer bazı büyüme sorunlarında milyonlarca çocukta kullanılmıştır ve kullanılmaya devam etmektedir.
Güvenlik açısından:
---Kanser riskini artırdığına dair hiçbir bilimsel veri yoktur.
---Erken ergenlik yapmaz.
---Böbrek-karaciğer üzerinde toksik etki göstermez.
---Çocuk Endokrin Dernekleri ve FDA tarafından güvenli kabul edilen bir tedavidir.
Düzenli takip altında uygulandığında, küçük doğan (SGA) çocuklar için: Hem en etkili hem de en güvenli boy uzatıcı tedavidir.
Kısacası:
Büyüme hormonu, çocuğun boyunu değiştiren bilimsel ve güvenli bir fırsattır.
Ergenlik, küçük doğanlar (SGA) çocuklarda çok daha kritik bir dönüm noktasıdır:
Erken ya da hızlı başlayan ergenlik, küçük doğan (SGA) çocuklarda boy kaybını dramatik şekilde hızlandırır.
Ailelerin Mutlaka Bilmesi Gereken Ergenlik Sinyalleri:
---Kızlarda 8 yaşından önce meme gelişimi
---Erkeklerde 9 yaşından önce testis büyümesi
---Ani boy sıçraması (Birçok aile “çok güzel uzuyor” diye sevinir, oysa çoğu zaman ergenliğin bir işaretidir)
Her çocuk, ergenlik döneminde mutlaka boy gelişimi açısından izlenmelidir.
Çünkü erken fark edilen ergenlik yavaşlatılabilir, büyüme süresi uzatılabilir ve çocuğun erişkin boyuna ciddi katkı sağlar.
Doğru zamanda yapılan tedavi, boy potansiyelini artıran en güçlü adımlardan biridir.
Geç kalındığında geri dönüş yoktur:
Büyüme plakları kapandıktan sonra:
***Hiçbir tedavi çocuğu uzatamaz.
***Hiçbir hormon, takviye veya egzersiz işe yaramaz.
Bu nedenle çok net olarak:
Biz, çocukların kısa kalması kadar, zamanında görmediğimiz için uzun olma fırsatı kaçırmasına üzülüyoruz.
Peki aileler ne yapmalı?
Çocuğunuz…
***Küçük doğduysa (SGA)
***2 yaşa kadar yakalamadıysa
***Büyüme hızı yavaşsa
***Boy persentili düşüyorsa
***Ergenlik belirtileri varsa
Lütfen “biraz daha bekleyelim” demeyin.
Çünkü:
---Erken fark edilen her çocukta geleceği değiştirebiliyoruz.
---Geç kalınanlarda ise elimizden çok az şey geliyor.
Son mesajımız…
Bu yazıyı okuyan her anne-babaya sesleniyoruz:
Küçük doğan çocukların boyunun kısa kalması, kader değildir.
Ama zamanında müdahale edilmezse boy kısalığı, kader hâline gelir.
Küçük doğan (SGA) ve yavaş büyüyen her çocuk, deneyimli bir çocuk endokrinoloji uzmanı tarafından düzenli takip edilmelidir.
Bu takip, yalnızca boyu değil…
Çocuğun tüm geleceğini değiştirebilir.
Ankara’da görev yapan Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Doç. Dr. Ediz Yeşilkaya olarak;
• Bilimsel yöntemlerle detaylı değerlendirme,
• İleri düzey tetkikler,
• Kişiye özel, etkili tedavi planları ile
çocukların büyüme potansiyelini artırmak için çalışıyorum.
Küçük doğan (SGA) çocuklarda kader erken yazılır…
Ama doğru zamanda müdahale, bu kaderi değiştirebilen en güçlü silahtır.
Erken müdahale, çocuğunuzun sağlıklı gelişimi ve güçlü geleceği için altın değerindedir.
Unutmayın: Her çocuk, kendi potansiyelini gerçekleştirmeyi hak eder.
